Trọng tài thương mại quốc tế là phương thức giải quyết tranh chấp được công nhận và áp dụng rộng tãi tại hầu hết các quốc gia trên thế giới. Được lựa chọn dựa trên sự nhanh chóng và tính chuyên môn cao, trọng tài thương mại quốc tế đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo môi trường ổn định cho các trao đổi thương mại và hợp tác quốc tế. Để hiểu rõ về phương thức này, công ty Luật Việt An sẽ tổng hợp khái quát chung về phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại quốc tế.
Mô hình trọng tài quốc tế xuất hiện bắt đầu ở Châu Âu những năm 20 của thế kỉ XX:
Trọng tài thương mại quốc tế hiện đại thực sự phát triển mạnh mẽ cùng với thời điểm các tập quán thương mại quốc tế (“luật của các thương nhân”) được hình thành và áp dụng rộng rãi:
Tại Việt Nam, trọng tài thương mại quốc tế đã hình thành và hoạt động ở Việt Nam từ khá sớm:
Hai tổ chức trên là tiền thân của Trung tâm trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC). Cho đến nay, VIAC được xem là trung tâm trọng tài quốc tế lâu đời và uy tín tại Việt Nam.
Trọng tài thương mại quốc tế là một phương thức giải quyết tranh chấp thương mại có yếu tố quốc tế dựa trên sự thỏa thuận của các bên (là thương nhân) tham gia tranh chấp.
Trọng tài thương mại quốc tế có thể được phân loại thành:
Luật áp dụng trong tố tụng trọng tài có vai trò định hướng, hướng dẫn các bên về cách thức tiến hành trọng tài.
Đối với trong tài thương mại quốc tế, vấn đề về xác định luật áp dụng với nội dung tranh chấp giữa các bên là tương đối quan trọng bởi phán quyết trọng tài không chỉ dựa vào các điều khoản hợp đồng mà còn phải căn cứ vào các quy định của luật nội dung được điều chỉnh bởi các tranh chấp của các bên.
Sẽ đơn giản hơn nhiều trong việc xác định luật áp dụng trong nội dung tranh chấp nếu các bên tự thực hiện việc xác định luật áp dụng. Nếu không, thì hội đồng trọng tài sẽ làm việc đó và pháp luật do hội đồng trọng tài sẽ lựa chọn.
Đây được coi là nguyên tắc nền tảng của tố tụng trọng tài. Nội dung chính của nguyên tắc này là quá trình trọng tài phải diễn ra phù hợp với thỏa thuận của các bên về cách thức bổ nhiệm Trọng tài viên, số lượng Trọng tài viên trong Hội đồng trọng tài.
Nguyên tắc này được công nhận rộng rãi bởi pháp luật của các quốc gia cũng như các điều ước quốc tế. Ví dụ như theo Công ước New York 1958 tại Điều 5 quy định: “thành phần trọng tài xét xử hoặc thủ tục xét xử trọng tài không phù hợp với thỏa thuận của các bên hoặc nếu không có thỏa thuận đó, không phù hợp với luật của nước tiến hành trọng tài;…” đã phần nào cụ thể hóa nguyên tắc thỏa thuận nói trên.
Nội dung cơ bản của nguyên tắc này thể hiện ở việc Hội đồng trọng tài phải đối xử với các bên một cách công bằng và trao cho các bên cơ hội đầy đủ để trình bày lý lẽ về tranh chấp. Mục đích của việc sử dụng phương thức trọng tài thương mại quốc tế sẽ không đạt nếu các bên không được đối xử công bằng trước phiên tòa trọng tài.
Nguyên tắc bình đẳng có thể được tìm thấy tại Luật Mẫu về Trọng tài thương mại quốc tế của UNCITRAL. Cụ thể theo Điều 18, các bên co quyền được yêu cầu đối xử một cách công bằng và phải được trao đầy đủ cơ hội để trình bày về vụ việc của mình. Hay quy định tại Điều 15 Quy tắc trọng tài UNCITRAL quy định các bên được đối xử công bằng và tại bất kỳ giai đoạn nào của quá trình tố tụng mỗi bên sẽ được trao cho đầy đủ cơ hội để trình bày về vụ việc của mình.
Được coi là nguyên tắc trung tâm của trọng tài thương mại quốc tế.
Nguyên tắc độc lập của trọng tài viên được cụ thể hóa tại Điều 11 của Luật Mẫu UNCITRAL về trọng tài thương mại quốc tế: “Không ai bị cản trở để trở thành trọng tài viên vì lý do quốc tịch, nếu các bên không có thỏa thuận nào khác.”
Đây được coi là nghĩa vụ của trọng tài viên khi giải quyết vụ việc. Nguyên tắc này được hiện ở việc sẽ không có người ngoài được tham dự vào phiên xét xử trọng tài nếu các đương sự không cho phép.
Nguyên tắc giữ bí mật được ghi nhận tại Quy tắc trọng tài UNCITRAL tại Điều 25, theo đó phiên họp giải quyết tranh chấp sẽ được tổ chức bí mật trừ khi các bên có thỏa thuận khác. Hội đồng trọng tài có thể yêu cầu bất cứ nhân chứng nào hoặc các nhân chứng rút khỏi trong quá trình thẩm vấn các nhân chứng khác.
Trên đây là những nội dung khái quát về giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại quốc tế hiện nay. Quý khách hàng có bất vướng mắc về pháp luật trọng tài thương mại, pháp luật dân sự xin vui lòng liên hệ Công ty Luật Việt An để được chúng tôi hỗ trợ tốt nhất!
