Trọng tài thương mại là một phương thức giải quyết tranh chấp phổ biến trong việc giải quyết nhiều vấn đề trong lĩnh vực thương mại như mua bán hàng hóa, bảo hiểm,.. Đây là phương thức giải quyết tranh chấp hiệu quả và thường được coi là sự lựa chọn cuối cùng khi các phương thức giải quyết tranh chấp khác không có hiệu quả. Dẫu vậy, rất ít doanh nghiệp có thể nắm chắc được về trọng tài thương mại, để quý khách hàng có thêm thông tin về phương thức giải quyết tranh chấp này, công ty Luật Việt An sẽ đưa ra bài viết dưới đây.
Nghị quyết số 01/2014/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về Hướng dẫn thi hành một số quy định Luật Trọng tài thương mại.
Khái quát về trọng tài thương mại
Khái niệm trọng tài thương mại
Theo Khoản 1 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại Việt Nam 2010, trọng tài thương mại có thể được hiểu là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thỏa thuận và được tiến hành theo các quy định của pháp luật.
Đặc điểm của trọng tài thương mại
Trọng tài thương mại là một tổ chức phi chính phủ;
Trọng tài thương mại chỉ có thẩm quyền giải quyết tranh chấp khi các bên thỏa thuận lựa chọn;
Các lĩnh vực giải quyết tranh chấp của trọng tài thương mại rất đa dạng như mua bán hàng hóa, vận tải, tài chính ngân hàng,…
Phân loại trọng tài thương mại
Trọng tài thương mại có thể được phân loại thành:
Trọng tài quy chế là hình thức giải quyết tranh chấp tại một Trung tâm trọng tài tuân thủ theo những quy định của pháp luật và quy tắc tố tụng của chính Trung tâm trọng tài đó (Khoản 6 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại 2010).
Trọng tài vụ việc là hình thức giải quyết tranh chấp theo các quy định của pháp luật và trrình tự, thủ tục do các bên cùng thỏa thuận (Khoản 7 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại 2010).
Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại
Khái niệm giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại
Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại là việc các bên tranh chấp tiến hành thỏa thuận rằng bên thứ ba trọng tài thương mại sẽ đứng ra để giải quyết vụ việc của họ và một trong các bên đưa vấn đề ra trọng tài thương mại để được đưa ra phán quyết cuối cùng, có giá trị bắt buộc các bên tranh chấp phải tuân thủ.
Đặc điểm của giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại
Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại có các đặc điểm sau:
Các bên tranh chấp phải có thỏa thuận trọng tài, thỏa thuận này là tự nguyện và các bên trong tranh chấp đều đồng ý rằng trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp giữa họ.
Tranh chấp phải thuộc vào phạm vi thẩm quyền xét xử của trọng tài thương mại.
Vấn đề của các bên sẽ được giải quyết thông Hội đồng trọng tài gồm một hoặc nhiều trọng tài viên.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp bằng trọng tài
Căn cứ Điều 2 Luật Trọng tài Thương mại 2010 và Điều 2 Nghị quyết số 01/2014/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về Hướng dẫn thi hành một số quy định Luật Trọng tài thương mại, trọng tài thương mại có thẩm quyền giải quyết khi:
Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại;
Tranh chấp giữa các bên trong đó có ít nhất một bên có hoạt động thương mại;
Tranh chấp giữa các bên mà pháp luật quy định được giải quyết bằng trọng tài thương mại.
Nguyên tắc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài
Theo quy định tại Điều 4 Luật Trọng tài thương mại 2010, việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài sẽ phải tuân thủ theo các nguyên tắc sau:
Trọng tài viên phải tôn trọng thỏa thuận của các bên nếu thỏa thuận đó không vi phạm điều cấm của luật, cũng như không trái với đạo đức xã hội.
Các trọng tài viên tham gia giải quyết tranh chấp phải là những trọng tài viên độc lập, khách quan, vô tư và tuân thủ theo quy định của pháp luật đặt ra.
Các bên tranh chấp đều như nhau, đều bình đẳng với nhau về quyền và nghĩa vụ. Hội đồng trọng tài có trách nhiệm tạo điều kiện để các bên có thể thực hiện được quyền và nghĩa vụ của mình.
Trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác, việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài sẽ được tiến hành không công khai.
Điều kiện giải quyết tranh chấp bằng trọng tài
Chỉ khi các bên có thỏa thuận trọng tài, tranh chấp mới có thể được giải quyết tranh bằng trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể lập ra trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp.
Nếu các bên không có thỏa thuận khác, dù một bên tham gia thỏa thuận trọng tài là cá nhân chết hoặc mất năng lực hành vi thì thỏa thuận trọng tài vẫn có hiệu lực đối với người thừa kế hoặc người đại diện theo pháp luật của người đó.
Nếu các bên không có thỏa thuận khác, dù một bên tham gia thỏa thuận trọng tài là tổ chức phải chấm dứt hoạt động, bị phá sản hay các hình thức thay đổi khác, thỏa thuận trọng tài vẫn có hiệu lực đối với tổ chức tiếp nhận quyền và nghĩa vụ của tổ chức đó.
Các điều kiện này đã được quy định cụ thể tại Điều 5 của Luật Trọng tài thương mại Việt Nam 2010 về điều kiện giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài.
Quy trình tố tụng khi giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại
Bước 1 (Nộp đơn khởi kiện): Nguyên đơn tiến hành nộp Đơn kiện ra Trung tâm trọng tài/ Hội đồng trọng tài để yêu cầu giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại.
Bước 2 (Nộp phí trọng tài): Khi nguyên đơn tiến hành nộp Đơn kiện tại Trọng tài, nguyên đơn cũng phải nộp phí Trọng tài.
Bước 3 (Chỉ định trọng tài viên): Khi nộp Đơn kiện và nộp phí trọng tài, tài liệu kèm theo cũng cần phải chỉ định trọng tài viên theo yêu cầu của nguyên đơn.
Bước 4 (Xét đơn): Sau khi tiếp nhận được đơn khởi kiện cùng phí trọng tài từ nguyên đơn, đơn kiện sẽ được tiến hành sàng lọc xem có phù hợp hay không và có đúng thẩm quyền giải quyết của trọng tài thương mại hay không.
Bước 5 (Thụ lý đơn kiện): Sau quá trình xét đơn, nếu Đơn kiện hợp lệ thì sẽ được thụ lý, và gửi thông báo đến cho bị đơn.
Bước 6 (Bị đơn nộp bản tự bảo vệ): Sau khi nhận được thông báo có yêu cầu khởi kiện, Bị đơn phải nộp bản tự bảo vệ có nêu rõ kiến nghị của bị đơn cũng như căn cứ pháp lý cho kiến nghị này. Đồng thời, trong bản tự bảo vệ này, bị đơn cũng cần chỉ định trọng tài viên tham gia xét xử vụ việc.
Bước 7 (Thành lập hội đồng trọng tài): Nếu các bên có thỏa thuận về việc lựa chọn thành viên của hội đồng trọng tài, hội đồng trọng tài sẽ được thành lập dựa trên sự thỏa thuận này. Còn trong trường hợp các bên không có thỏa thuận, các bên sẽ tiến hành thỏa thuận và chỉ định ra một trọng tài viên cho mỗi bên, hai trọng tài viên được các bên lựa chọn sẽ bầu ra một trọng tài viên khác làm Chủ tịch Hội đồng trọng tài.
Bước 8 (Tiến hành quá trình xét xử bằng trọng tài): Sau khi được thành lập, Hội đồng trọng tài sẽ tiến hành nghiên cứu các hồ sơ được các bên nộp lên và triệu tập các bên đến phiên họp giải quyết tranh chấp. Trong phiên họp giải quyết tranh chấp, các tranh chấp sẽ trình bày quan điểm, ý kiến của mình.
Bước 9 (Ra quyết định): Sau khi xem xét các tài liệu, chứng cứ cùng các lập luận của các bên, Hội đồng trọng tài sẽ cùng nhau đưa ra quyết định cuối cùng. Quyết định này có giá trị chung thẩm và buộc các bên phải tuân thủ.
Ưu điểm và nhược điểm của giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại
Ưu điểm
Trọng tài thương mại có nguyên tắc là tôn trọng thỏa thuận của các bên, do đó các bên có thể tự do lựa chọn trọng tài viên mà mình mong muốn. Từ đó, tạo ra sự tin tưởng cho các bên trong quá trình giải quyết tranh chấp.
Quá trình xét xử bằng trọng tài là quá trình xét xử kín, vì thể các bên sẽ không sợ bị lộ hay bị công khai bí quyết kinh doanh của mình.
Trọng tài viên là bên thứ ba độc lập, khách quan nên các bên không phải lo sợ rằng các trọng tài viên sẽ ưu ái một bên hơn và mình sẽ gặp bất lợi khi giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại.
Nhược điểm
Trọng tài thương mại chỉ là tổ chức phi chính phủ, tự chủ về tài chính nên chi phí giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại sẽ cao hơn so với các phương thức giải quyết tranh chấp khác.
Phán quyết trọng tài thương mại mang tính chung thẩm, các bên tranh chấp không thể yêu cầu trọng tài thương mại xét xử lại lần nữa, dẫn tới hệ quả là nếu trọng tài ra quyết định không chính xác sẽ gây ra tổn thất nặng nề cho doanh nghiệp thua kiện.
Trọng tài thương mại chỉ trở thành phương thức giải quyết tranh chấp khi được các bên lựa chọn, nên trọng thương mại tài sẽ không có thẩm quyền đương nhiên để giải quyết vụ việc.
Quý khách hàng có bất vướng mắc về phương thức giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại xin vui lòng liên hệ Công ty Luật Việt An để được chúng tôi hỗ trợ tốt nhất!
